อาหารสำหรับผู้ป่วยไตวายเรื้อรัง

อาหารสำหรับผู้ป่วยไตวายเรื้อรัง

อาหารสำหรับผู้ป่วยโรคไตมีความสำคัญ เนื่องจากไตไม่สามารถขับของเสียออกจากร่างกาย การควบคุมอาหารที่ถูกต้องมีผลทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนน้อยลง ชะลอการเสื่อมของไต อาหารที่ควรให้ความสนใจเป็นพิเศษได้แก่

1. โปรตีน ถ้าไตเสื่อมไม่มากให้รับประทานโปรตีนได้ 0.8 กรัม/กก/วัน แต่ถ้าเสื่อมมากให้จำกัดปริมาณโปรตีนไม่เกิน 0.6 กรัม/กก/วัน โปรตีนเป็นส่วนประกอบของกล้ามเนื้อ และเนื้อเยื่อทั่วร่างกาย ขณะเดียวกันก็ทำให้เกิดของเสียซึ่งจะถูกขับออกทางไต ถ้าไตเสื่อมของเสียจะคั่งและไปสะสมตามอวัยวะต่างๆ ทำให้อวัยวะต่างๆทำงานผิดไป อาหารที่ให้โปรตีนสูงได้แก่ ไข่ ถั่ว นม เนื้อสัตว์ ไข่ให้รับประทานไข่ขาว ไม่ควรรับประทานไข่แดงเนื่องจากไข่แดงมี phosphorus และ cholesterol มาก ถ้าดื่มนมจะต้องลดอาหารเนื้อสัตว์ พวกถั่วต่างๆแลผลิตภัณฑ์จากถั่ว เช่น น้ำเต้าหู้ เต้าหู้ให้โปรตีนสูงควรงด เนื้อสัตว์ให้รับประทานเนื้อปลาเป็นหลัก
2. แป้งหรือคาร์โบไฮเดรต ได้แก่ข้าว กวยเตี๋ยว วุ้นเส้น บะหมี่ เผือก มัน ขนมจีนผู้ป่วยควรรับประทานหมู่นี้ให้มาก ยกเว้นไตวายจากโรคเบาหวานต้องปรึกษาแพทย์
3. ไขมัน หลีกเลี่ยงไขมันจากสัตว์เช่น มันหมู มันไก่ มันเป็ด น้ำมันมะพร้าว น้ำมันปาล์ม กะทิ แกงต่างๆ เครื่องใน ขาหมู หนังไก่ ไก่ตอน มันไก่ให้ใช้น้ำมันถั่วเหลืองแทน หลีกเลี่ยงอาหารหรือขนมที่องใส่กะทิ
4. เกลือแร่ ผู้ป่วยไตวายให้ลดอาหารเค็ม เพราะจะทำให้ความดันโลหิตสูง บวม น้ำท่วมปอด ตัวอย่างอาหารที่มีเกลือมากควรหลีกเลี่ยง

• หากท่านซื้ออาหารกระป๋องท่านต้องอ่านสลากอาหารเพื่อดูปริมาณสารอาหารเลือกที่มีเกลือต่ำ
• รับประทานอาหารสด เช่น เนื้อสัตว์ ผัก หรือผลไม้ แทนการรับประทานอาหารที่ผ่านขบวนการถนอมอาหาร
• ไม่เติมเกลือหรือน้ำปลาเพิ่มในอาหารที่ปรุงเสร็จ
• หลีกเลี่ยงอาหารเค็ม เช่น หมูเค็ม เบคอน ไส้กรอก ผักดอง มัสตาร์ด และเนยแข็ง
• อาหารตากแห้ง เช่น ปลาเค็ม เนื้อเค็ม หอยเค็ม กุ้งแห้ง ปลาแห้ง
• เนื้อสัตว์ปรุงรส ได้แก่ หมูหยอง หมูแผ่น กุนเชียง
• อาหารกึ่งสำเร็จรูป เช่น บะหมี่สำเร็จรูป โจ๊กซอง ซุปซอง
• อาหารสำเร็จรูปบรรจุถุง เช่น ข้าวเกรียบ ข้าวตังปรุงรส มันฝรั่ง
• เครื่องปรุงรสที่มีเกลือมาก เช่น ซุปก้อน ผงชูรส ผงฟู
• อาหารหมักดองเค็ม เช่น กะปิ เต้าหู้ยี้ ปลาร้า ไตปลา ไข่เค็ม ผักดอง ผลไม้ดอง แหนม ไส้กรอกอีสาน
• เนื่องจาก โพแทสเซียมถูกขับออกทางไต ไตเสื่อมทำให้เกิดการคั่งของโพแทสเซียม ผู้ป่วยไตวายมักจะมีการคั่งของ โพแทสเซียม ถ้าระดับโพแทสเซียมสูงมากอาจทำให้หัวใจหยุดเต้นได้ หารต้องการรับประทานผลไม้ควรรับประทานก่อนการฟอกเลือด

• ผักที่มีโพแทสเซียมสูงควรงดได้แก่ หัวปลี ผักชี ต้นกระเทียม ที่มีมากได้แก่ บร๊อคโคลี่ แครอท มันเทศ ผักบุ้ง เห็ดฟาง มะเขือพวง มะเขือเปราะ ใบแมงลัก โหระพา หน่อไม้ฝรั่ง หอมแดง ผักปวบเล้ง มันฝรั่ง มะเขือเทศ ดอกกระหล่ำ ถั่วต่างๆ เม็ดทานตะวัน กาแฟ น้ำนม ผักที่มีโพแทสเซียม ปานกลางได้แก่ เห็ดนางฟ้า แตงกวา ฟักเขียว พริกฝรั่ง หัวผักกาดขาว มะเขือเทศสีดา ผักกาดขาวใบเขียว พริกหยวก  ผักที่มีโพแทสเซียมน้อยได้แก่ บวบเหลี่ยม ถัวพู หอมหัวใหญ่ ผักที่มีน้อยที่สุดคือเห็ดหูหนู
• ผลไม้ที่มีโพแทสเซียมสูงควรงดได้แก่ มากที่สุดคือทุเรียนหมอนทอง และชะนี รองลงมาได้แกมะพร้าว  กล้วย ลำไยพันธ์ต่างๆ  มีปานกลางได้แก ฝรั่ง มะขาม กระท้อน  ส้ม ลางสาด องุ่น มะม่วง มะละกอสุก ลิ้นจี่ ละมุด ขนุน ลูกพรุน ลูกเก็ด
• ผักและผลไม้ที่พอรับประทานได้ แต่ปริมาณไม่มากได้แก่ ถั่วพู ถั่วผักยาว มะเขือยาว หน่อไม้ตรง ผักคะน้า ถั่วลันเตา มะระ หัวผักกาดขาว มะม่วง มะละกอ องุ่น แตงโม แอปเปิล ชมพู่
• ผักที่รับประทานได้ กะหล่ำปลี แตงกวา บวบ ฟักเขียว ถั่วงอก
• ผู้ที่มีโพแทสเซียมในเลือดสูง(มากกว่า 5 )ควรจะงดผลไม้ทุกชนิดต่อเมื่อแพทย์สั่งเท่านั้น

หากแพทย์ไม่ได้สั่งให้งด ควรปฏิบัติตนด้านการรับประทานผลไม้ดังนี้

• งด ผลไม้ที่มีโพแทสเซียมสูง เช่นทุเรียนและผลไม้แห้ง เช่น ลูกเกด ลูกพรุน
• รับประทานผลไม้ที่มีโพแทสเซียมสูงในปริมาณที่จำกัด เช่นกล้วย ฝรั่ง กระท้อน
• รับประทานผลไม้ที่มีโพแทสเซียมปานกลางได้พอควร เช่นส้มเขียวหวาน ครั้งละผล ผลไม้ดังกล่าวได้แก่ ส้มเขียวหวาน ส้มเช้ง มะละกอสุก มะม่วงสุก มะม่วงดิบ ส้มโอ แอปเปิลแดง สตรอเบอรี่ ลางสาด แคนตาลูป เงาะ ขนุน การรับประทานต้องตามแพทย์สั่ง
• ผลไม้ที่มีโพแทสเซียมต่ำ รับประทานได้ค่อนข้างมาก เช่นแตงโม และสับปะรดกระป๋องฟอสฟอรัสมีมากที่สุดในนมทุกรูปแบบ ผลิตผลจากนม เช่นเนยแข็ง โยเกิร์ต ไอศกรีม ผู้ป่วยโรคไตวายควรหลีกเลี่ยงนมทุกชนิด ไข่ไก่ ไข่เป็ดโดยเฉพาะไข่แดงจะมีฟอสฟอรัสมากรองจากนม ส่วนไข่ขาวมีน้อย ถั่วเมล็ดแห้งทุกชนิด เมล็ดฝักทอง เมล็ดแตงโม นมสด เนยแข็ง ไข่แดง ถั่ว เนยแข็ง ไข่แดงเมล็ดมะม่วงหินพานต์ การที่รับประทานอาหารเหล่านี้มากจะทำให้ระดับฟอสเฟตในเลือดสูงทำให้ระดับฮอร์โมนพาราไทรอยด์ในเลือดสูงขึ้น และวิตามิน ดี ในเลือดต่ำลงส่งผลให้มีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง
• เหล็ก
  ผู้ป่วยโรคไตควรได้รับธาตุเหล็กเสริมในรูปของยารับประทาน

5. น้ำหากไตเสื่อมไม่มากไม่บวมก็ดื่มได้ตามปกติ หากไตเสื่อมมาก ผู้ป่วยดื่มน้ำไม่เกินวันละประมาณ 500 มิลลิลิตร ไม่ควรดื่มน้ำแร่ น้ำหนักไม่ควรเพิ่มเกินวันละ 0.5 กิโลกรัม
ต้มยำปลากรอบกับเห็ดสามอย่าง

น้ำ 2 1/2 ถ้วย
ตะไคร้หั่นเฉียง 2 ต้น
ใบมะกรูดฉีก 5 ใบ
หอมแดงบุบ(หัวละ 50 กรัม) 3 หัว
เห็ดหอมสด(ดอกละ 10 กรัม) 5 ดอก
เห็ดฟาง (ดอกละ 10 กรัม)ผ่าครึ่ง 5 ดอก
เห็ดเป๋าฮื้อ (ดอกละ 25 กรัม)หั่นชิ้น 2 ดอก
ปลาเนื้ออ่อนรมควันตัวขนาดกลางแกะชิ้น (30 กรัม) 4 ตัว
ซีอิ๋วสูตร 1 1 ช้อนชา
น้ำตาลทรายชนิดไม่ฟอกสี 1/8 ช้อนชา
น้ำมะนาว 1 ช้อนโต๊ะ
พริกขี้หนูสีเขียวและแดงบุบพอแตก 7 เม็ด
กะเพราเด็ดใบ 1/4 ถ้วย
ตะไคร้หั่นเฉียง ใบมะกรูด และยอดกะเพรา สำหรับตกแต่ง
วิธีทำ
ต้มน้ำในหม้อด้วยไฟแรงจนเดือด ใส่ข่า ตะไคร้ ใบมะกรูด และหอมแดง ต้มจนมีกลิ่นหอม ใส่เห็ดทั้ง 3 ชนิด ต้มจนสุกและมีรสกลมกล่อมของเห็ด ใส่ปลาเนื้ออ่อน ปรุงรสด้วยซีอิ๋วขาว น้ำตาล และน้ำมะนาว คนพอทั่ว ชิมรสให้เปรี้ยวนำ ใส่พริกขี้หนู ใบกะเพรา ปิดไฟ
ตักใส่ถ้วย ตกแต่งด้วยตะไคร้หั่นเฉียง ใบมะกรูด และยอดกะเพรา เสิร์ฟร้อนๆ
(3 คน รับประทาน)
เมี่ยงขนมจีน


ส่วนประกอบ
ผักกาดหอมเด็ดใบ 20 ใบ
ขนมจีนนึ่งพอร้อตัดเป็นคำๆ ขนาด 2 ซม. 100 กรัม
เนื้อหมูต้มหั่นสี่เหลี่ยมลูกเต๋า 1/4 ถ้วย
ปลาเนื้ออ่อนรมควันแกะเอาแต่เนื้อ 1/4 ถ้วย
หอมแดงเจียว 1/4 ถ้วย
กระเทียมเจียว 1/4 ถ้วย
น้ำเมี่ยง (ปริมาณ 2 ½ ช้อนโต๊ะ)
น้ำตาลปี๊บเคี่ยวพอละลาย 1 ช้อนโต๊ะ
ซีอิ๋วขาวสูตร 1 1 ช้อนชา
หอมแดงเผาโขลกละเอียด 1 ช้อนชา
กระเทียมเผาโขลกละเอียด 1 ช้อนชา
น้ำมะนาว 2 ช้อนชา
วิธีทำ
ทำน้ำเมี่ยงโดยผสมน้ำตาลปี๊บ ซีอิ๋วขาว หอมแดง กระเทียม และน้ำมะนาว ในถ้วยพอเข้ากันดี พักไว้
วิธีจัดเสิร์ฟ จัดผักกาดหอมลงบนจาน วางขนมจีนประมาณ 1 ช้อนชา จัดเครื่องเมี่ยงอย่างละน้อยวางข้างบน ตักน้ำเมี่ยงหยอด ห่อเป็นคำๆ
(5 คนรับประทาน)
แหล่งที่มา : ไทยแลนด์ฟูดส์ 
ขอขอบคุณ : ภาพประกอบจากอินเตอร์เน็ต